Ασφένδου βρίσκεται σε υψόμετρο 770 μέτρων, είναι από τα ορεινότερα χωριά και κατοικείται το καλοκαίρι.
Την ονομασία του ωφείλει στο δένδρο Ασφένδαμο, στα λεξικά αναφέρεται ως Άσφενδος.
Το χειμώνα οι κάτοικοι του κατεβαίνουν στα χαμηλότερα χωριά της επαρχίας ή και εκτός αυτής.
Οι κάτοικοι του έδωσαν υπέροχους ήρωες σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους.
Από εδώ κατάγονται οι ΒΟΥΡΒΑΧΟΙ, ΟΙ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΑΚΙΔΕΣ, ΟΙ ΜΠΟΛΙΩΤΕΣ, ΟΙ ΓΕΡΩΝΙΜΑΚΗΔΕΣ,
ΟΙ ΧΙΩΤΑΚΗΔΕΣ, ΟΙ ΜΑΝΤΑΔΑΚΗΔΕΣ, ΟΙ ΔΑΜΑΝΑΚΗΔΕΣ, ΠΕΡΟΙ, ΣΦΗΝΙΑΔΕΣ, ΣΗΦΟΔΑΣΚΑΛΑΚΗΔΕΣ .
Από τους ανθρώπους των γραμμάτων ξεχωρίζει για όλη την επαρχία ο Κανάκης Γερωνυμάκης.
Ο Γ. Παπαδοπετράκης αναφέρει για το χωριό, όπως το είδε τον 19ο αιώνα.
<<Το χωρίον τούτο ουδέν έχει θελκτικόν, ή το απλοϊκόν και το αγαθόν* των κατοίκων,
αλλά και κατά το φιλομάχιμον και την φιλοπατρίαν ουδενός υπολείπονται. ………..
αν και εισίν οι μάλλον** φιλόπονοι εν Σφακίοις ένεκα του στενού και αγόνου του τόπου των.
Διέπρεψε δε ενταύθα και η οικογένεια των Βουρβάχων, και η των Δελληγιάννιδων,
εξ ής και οι αδελφοί Γεώργιος, Σήφης και Στρατής στρατηγοί όντες του 1821.
Ο δε Μ. Μπολιώτης του 1866 και πολλοί έτεροι μαχηταί>>.
* Αγαθός = Ανδρείος ** Μάλλον = Περισσότερο
Περιβάλλεται από τα βουνά νότια Περισυνάκι 1085μ, ανατολικά Κίμπη 1390μ,
βόρεια Βρεμένος 1143μ και Ακονές 1243μ, και δυτικά Σέλη 900μ.
Τα σπίτια στο Ασφένδου ήταν με στέγη από λεπίδα μέχρι και το 1955 οπότε
άρχισε σιγά σιγά να αντικαθίσταται από τσιμέντο η εκκλησία της Παναγίας
είχε προηγηθεί και είχε τσιμεντοθεί το 1938. Υποτυπώδης χωματόδρομος έγινε το 1957,
το 1981 που προσπάθησα να πάω με μηχανή δρόμου αναγκάσθηκα να εγκαταλείψω την προσπάθεια,
σήμερα ο δρόμος είναι άσφαλτος και καλά βατός για να συνεχίσει ο επισκέπτης
προς τον Καλλικράτη και Ασή Γωνιά. Ρευματοδότηση έγινε το 1968 και το 1976 πήγε το νερό.
Σε περιοχή του χωριού υπάρχει ο σπήλιος Σκορδολάκια που έχει βραχογραφίες αρχαιότατες
πιθανόν πριν τον Μινωικό πολιτισμό.
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
Το 1834 ο Πάσχλευ γράφει ότι το χωριό είχε 55 οικογένειες ο Γρ. Παπαδοπετράκης γράφει
<< Ανέρχονται και ώδε τους θερινούς μήνες από Κολοκάσια, Ανομικιανά και Βουβά
περί τας 80 οικογενείας..>> Το 1928 είχε 378 κατοίκους το 1951 είχε 345 το 1981 είχε 286.
Από τότε που ήταν δήμος δήμαρχος ήταν ο Εμμανουήλ Ι. Χιωτάκης ή Μπογιατζομανώλης.
Το 1925 έγινε κοινότητα και διαδοχικά έγιναν πρόεδροι οι παρακάτω:
Ιωσήφ Χιωτάκης, Νικόλαος Χατζιδάκης, Νικόλαος Ξηρουχάκης, Ιωάννης Πωλοσηφάκης,
Γεώργιος Χρυσουλάκης ή Φρυσουλάκης, Ιωσήφ Ι.Χιωτάκης, Ιωσήφ Καγιαυτάκης,
Ιωσήφ Ι.Χιωτάκης, Μανούσος Ξηρουχάκης, Μανούσος Μαρινάκης, Προκόπης Μπολιώτης,
Ανδρέας Χιωτάκης, Ευάγγελος Μαρινάκης, Δαμουλής Μπολιώτης, Γεώργιος Μπολιώτης,
Ιωάννης Ξηρουχάκης, Ιωσήφ Σφηνιάς, Εμμανουήλ Χιωτάκης , Μανούσος Χιωτάκης.
Γραμματείς: Ανδρέας Δαμανάκης, Κανάκης Γερωνυμάκης, Γεώργιος Μπολιώτης.
Ασφενδιώτες (φωτο 1900-1920).
ΠΟΙΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ Κ. ΓΕΡΩΝΥΜΑΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ
Τραγούδι του Ασφένδου.
Στ’Ασφένδου πρώτη μου φορά είδα το φως της μέρας
Κ΄οι πέτρες του μ αρέσουνε,το χώμα κι ο αέρας.
Ασφένδου, κάθε ακρογιαλιά και κάθε σου σπηλιάρι,
Κάθε φαράγγι και βουνό έχει για μένα χάρη,
Το όνομα σου βλέπομε συχνά στην ιστορία,
γιατί πολλά επρόσφερες στου χρόνου την πορεία.
Πλήρωσες για την λευτεριά του αίματοςτους φόρους,
και καπετάνιους έδωσες κι απλούς τουφεκοφόρους.
Και τρείς μεγάλους αρχηγούς έδωσες εις τις μάχες
Πολύ μεγάλους ήρωες μεγάλους πολεμάρχες.
Τότε στην επανάσταση του Δάσκαλου του Γιάννη
επεσ ο Βουρβαχοστρατής τα Ασφένδου το καπλάνι.
Στσ Αρμενόκαμπους έχασες το Γιώργη Δεληγιάννη,
που πιο μεγάλος ήρωας στον τόπο δεν εφάνη.
Ο Περρογιώργης αρχηγός έπεσεν εις την Χίο,
που επολέμα ηρωικά το τούρκικο στοιχείο
Και η Βουρβαχοκατσουλή που ήταν κοπελιδάκι,
έπεσε ηρωικά κι αυτή στον πύργο του Αληδάκη.
Σ όλη την Κρήτη εμάχουνταν τα Ασφενδιωτάκια,αράδα
Εμάχουνταν και στα νησιά και στην παλιά Ελλάδα.
Εις το Ζάσι εμάχουνταν τρεις αδελφοί Βουρβάχοι,
όταν στον Προύθο έδωσεν ο Υψηλάντης μάχη
εκεί στο Φραγγοκάστελο με τον Μπικοστρατή σου
σαν τα βουνά εγίνηκε η δόξα η δική σου
Βουρβάχοι,Ντεληγιάννηδες και Μπολιωτοσφηνιάδες
και Σηφοδασκαλάκηδες,τρανοί πολεμιστάδες.
Κι όλες οι οικογένειες εβγάλαν ανδρειωμένους,
κι όλες πληρώσαν ακριβά για λευτεριά του γένους.
Ασφένδου μου περήφανο χωριό μου παινεμένο
ποτέ δεν νιώθω άνετα μακριά σου όταν μένω.
Κλείνω με μιά μαντινάδα που μου ήλθε αυθόρμητα για όλους τους απόδημους Ασφενδιώτες.
Ασφένδου όμορφο χωριό
χωριό των ανδρειωμένω
κάθε μου σκέψη δίπλα σου
αν και μακριά σου μένω.
ΙΝΒ