καί ‘μέρες δεκατέσσερεις ἐκάμαν εἰς τή τρύπα,

 

 

τό ‘ξακουστό Πρωτόπαπα, ἐκεδά τόν ἀφήκα.

 

 

ὅσοι κ’ ἄν εἶστε χρισθιανοί καί βλέπετε τόν ἥλιο,

 

 

κλάψετε τό Πρωτόπαπα κ’ ἀπόθανε 'ς τό σπήληο.

 

 

κλαῖτε κ’ τσ' ἄλλους Σφακιανούς 'π' ἀπόμεινα ‘ς τσοί δρόμους

 

 

 

ἀπού τά χάλια, 'πού 'χασι ‘ς τά σίντερα, τσοί βρώμους,

 

 

 

καί τό Μιχαλιουδόπαπα 'πού 'ς τή φυλακή 'κουτσάθη,

 

 

 

κ’ ἀπομεινεν εἰς τόν Κουλέ, κ’ ἐτέλειωσε 'ς τά πάθη.

 

 

 

Πέμπουσι 'ς τά Σφακιά σαή, νά ὑπάη τά χαμπάρια,

 

 

 

νά ὑπάσι νά τσοί παρουσι, νά σέρνου καί μουλάρια.

 

 

 

ἕναν Ἀνωγιανόπουλο τό Γεώρη τό Σουλτάτο,

 

 

 

αὐτόν ἐπέψα 'ς τά Σφακιά κ’ ἔδωκε τό μαντάτο.

 

 

 

ἐπήγασι κ' ἠπήρα τσοί, μά 'λίγους πλειό τσ’ εὕρηκα,

 

 

 

κ’ ἐκείνους ἀπώβρηκασι, κακή ζωή τήν εἶχα.

 

 

 

Καί ποιός 'μπορεί νά δηγηθῆ οὖλα τά βάσανα τῶν,

 

 

 

τά νυχτοπαραδάρματα καί τά σκοντάμματα τῶν ;

 

 

 

πώπροπατουσα κά0' ἀργά τσή νύχτας οὖλες τσ' ὧρες,

 

 

 

ὥστε ‘πού ν’ ἀποσώσουσι ‘ς τοῦ Πρέβελ' ἀπό πόδες

 

 

 

τό Φοινικιά 'περάσασιν 'ς τά Χάλαρα κ’ ἐφτάξα,

 

 

 

κ’ ἐκ’ ἐξεκουραστήκασι καί τό Θεό ‘δοξάσα.

 

 

 

'ς τ’ ἅγι-Ἀντωνιοῦ τό ποταμό εἰς τήν ἐληά 'πό κάτω,

 

 

 

κ’ ἐκ’ ἐξεκουραστήκασιν κ' ἤπια νερό δροσάτο.

 

 

 

Εἰς τά Σφακιά 'ποσώπασι καί 'πάν εἰς τά χωριά τῶν,

 

 

μά πού νά 'βρού γυναῖκες τῶν, καί πού νά 'βρούν παιδιά τῶν.

 

 

 

που τρεῖς χρόν' ἐπεράσασι ‘πού τά ‘ξεχωριστῆκα,

 

 

 

κ’ ἄλλα ‘πεθάνα 'ς τά βουνά κ’ ἄλλα σκλάβ' ἐπιαστήκα,

 

 

 

κ’ ἐπέρασε τῶν ἤ χαρά πῶς ἐξεσκλαβωθήκα,

 

 

 

γιατ’ ἄλλα πάλι βάσανα, κ' ἄλλοι καϋμοί τσ' ευρήκα, 878/1032

 

 

 

 

 

 

ἀγνώριστα 'βραν τά Σφακιά, τσή γειτονιές ξεχνούσι,

 

 

 

κ’ ὄνειρο τῶν ἐφαίνετο ἐκεῖ ‘πού τσή θωρούσι,

 

 

 

κιανένα σπίτι πού καί πού ἀνατροχαλιασμένο,

 

 

 

καί 'σάν μιτατοκάθισμα χτισμένο σκεπασμένο.

 

 

 

Πείνα, καί φτώχια, κ’ ἐρημιά, κλάϋματα, μοιρολόγια,

 

 

 

ἀκούουσιν εἰς τσή Γιαλιές καί βλέπουν εἰς τ’ Ἀγόρια.

 

 

 

 

ἀναστενάζου θλιβιερά καί κλαίσι βουρκωμένα,

 

 

πῶς ἀποδώκα τά Σφακιά τά πολυοπαινεμένα.

 

 

 

ἀπού εἶχα χώραν καί χωριά, κονάκια καί σεράγια,

 

 

κ’ ἄντρες λεβέντες 'ς τή θωριά, κ’ εἰς τή καρδιά λειοντάρια.

 

 

 

'ποῦ εἴχασι νειούς γιά τ’ ἅρματα, γέρους νά συβουλεύγου,

 

 

καί γεροντάδες κ' ἄρχοντες ἄξιους νά δασκαλεύγου.

 

 

 

νοικοκυράδες τοῦ σπιθιοῦ καμῶτρες γιά τή ρόκα,

 

 

 

γερόντισες νά κάθουνται νά ξαίνουν εἰς τή πόρτα.

 

 

 

ἀνυφαντοῦδες γνωστικές νά κάνου τό διασίδι,

 

 

κοράσια γιά τό ξόμπλιασμα^ καί νειές γιά τ’ ἀργαστήρι.

 

 

 

κοράσια 'σάν τά κρυά νερά, ‘σάν τσοί κρυγιούς ἀγέρες,

 

 

'πώρχιουντα 'σάν τά μάροπα κάθα καλές ἡμέρες.

 

 

 

ἄπ' οὖλα ξόμπλια, καί δουλιές, κάθε γιορτήν ἀφῆνα,

 

 

κ' ἠπαίνασι 'ς τήν ἐκκλησιά, ‘σάν τοῦ βουνοῦ τά κρίνα.

 

 

 

ἀναστενάζου θλιβιερά καί χύνου μαῦρα δάκρυα,

 

 

πῶς ἀποδώκα τά Σφακιά τσή ‘Ρωμηοσύνης τ’ ἄκρια.

 

 

που εἶχα καράβια 'ξακουστά καί ναῦτες ‘παινεμένους,

 

 

σέ Πόλι καί σέ Βενεθιά περίσσια 'ξακουσμένους.

 

 

 

δέν ἐδειλιοῦσα πέλαγος, φουρτοῦνες δέν 'ψηφούσα,

 

 

καί τά στοιχειά τσή θάλασσας κ’ αὐτάνα τά 'νικοῦσα.

 

 

 

κ’ ἐδά βαρκάκια βλέπουσι σάπια καί τρυπημένα,

 

 

εἰς τήν ἀμμούτζα κείτουνται ξερά, χαρβαλιασμένα. 906/1032

 

 

 

 

 

 

ἄντρες γυναῖκες καί παιδιά ‘ς τά μαῦρα βουτημένους,

 

 

κ’ ἀπού τά πάθη τά πολλά καί λύπες χλωμιασμένους.

 

 

 

δέ βλέπουσιν ἀρχόντισσες μέ τσή μακριές πλεξοῦδες,

 

 

 

σπαλέτα μέ χρυσόπλεχτα, μέ ξόμπλια βηστιδοῦρες.

 

 

 

καί κορασίδες παχουλές μέ τά γιορταναλίκια,

 

 

 

μουιδέ μέ τσή χρυσομπόλιες, μουιδέ μέ τά καλίκια.

 

 

 

Δέ βλέπου νειούς μέ τ’ ἅρματα ἀσημοκουκλουμένους,

 

 

 

ψηλούς καί λυγνομέσιδες, 'σάν βιόλες στολισμένους.

 

 

 

νά γαϋτανίζουν τό χορό, νά λέσι μαντινάδες,

 

 

 

νά σειοῦνται νά λυγίζουνται μέ τόσες ταπεινάδες

 

 

 

καί γέρους κ’ ἀσπρομάλλιδες νά κάθουνται 'ς τή τάβλα,

 

 

 

νά τρῶσι καί νά πίνουσι, νά τραγουδού μεγάλα.

 

 

 

νά λέν τραγούδια τοῦ σκαμνιοῦ καί τοῦ πολέμου βάλη,

 

 

κ’ ἡ τάβλ’ ἀπού τή μιά μερέ ν’ ἀντιλαλῆ 'ς τήν ἄλλη.

 

 

 

oι γιεγλεντζέδες ἔπαψαν πάσι οἱ χαροκόποι,

 

 

 

κ’ ἀγνώριστος ἐγείνηκεν ὁ τόπος κ’ οἱ γιαθρῶποι.

 

 

 

Ποῦ εἰν’ οἱ γιάντρες τῷ Σφακιῶ, oι γιάξιοι κ’ ἀντρειωμένοι,

 

 

 

ς' οὖλο τό κόσμο ξακουστοί, περίσσια τιμημένοι;

 

 

 

ποῦ εἰν’ οἱ γιάντρες τῷ Σφακιῶ, οὖλοι μιτσοί μεγάλοι,

 

 

 

ποῦ τώπρωτοσηκώσασι του βασιλειά κεφάλι ;

 

 

 

Δάσκαλε Γιάννη ξακουστέ, Πρωτόπαπ’ ἀντρειωμένε.

 

 

 

ς τή γνῶσι καί ‘ς τή φρόνεψι ἀπ' οὔλους 'παινεμένε.

 

 

 

Ἀνώπολι κ’ Ἀράδενα, καί σεῖς Ἀϊγιανιῶτες,

 

 

 

ποῦ ‘ναί τά παλληκάρια σας, οἱ γιόμορφοι παιγνιῶτες;

 

 

 

Αγόρια ποῦν ‘ν’ οἱ γιάντρες σᾶς οἵ πολυοπαινεμένοι,

 

 

 

τσή φρονιμάδες κ' εἰς τσ’ ἀντριές ‘ς τό κόσμο ‘ξακουσμένοι;

 

 

 

Ἀσκύφου, ποῦ ‘ν’ οἱ Πάτεροι, αὔτ' οἱ Μαυροπατέροι,

 

 

 

οἱ τιμημένοι 'ς τήν ἀντρειά, τςή Κρήτης τό 'ξαθέρι ; 934/1032