ΠΑΤΕΡΟΣ Η ΠΑΤΕΡΑΚΗΣ Οικογένεια του Ασκύφου για αιώνες έπαιξε σημαίνοντα ρόλο στα Σφακιά, πολυπληθής και πάντα στοχευμένη από τους κατακτητές Ενετούς και Τούρκους.
Στο προσκλητήριο των οικογενειών μετά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη ο ποιητής ρωτά:
<<Ασκύφου πούν οι Πάτεροι αυτ΄ν οι Μαυροπατέροι
οι τιμημένοι στην αντρειά τση Κρήτης το ξαθέρι; >>
αυτό και μόνο το δίστυχο δείχνει την προσφορά της οικογένειας στους αγώνες της λευτεριάς.
Ο Ι. Μουρέλος σε διάλεξη που έδωσε στην στρατιωτική λέσχη του Ηρακλείου λέει ότι
η οικογένεια των Πάτερων έχει τις ρίζες της από την αρχοντική οικογένεια των Σκορδυλών.
Οι Ενετοί που ήταν στην Κρήτη από το 1204 μέχρι το 1669, υπολόγιζαν τους Πάτερους και σε έκθεση του Ενετού FILIPPO PASGQALIGO το 1594 αναφέρει τις οικογένειες που θεωρεί εξαιρετικά επικίνδυνες για την Βενετία λέγοντας:
« Μα οι χειρότεροι από όλους αυτούς είναι σήμερα οι Πάτεροι, που είναι περισσότεροι
και ασύγκριτα πιο δυνατοί από τους άλλους, χάρη τόσο στον τόπο που κατοικούν,
όσο και στην φύση τους. Όλοι έχουν επιδοθεί σε κακές πράξεις,
και αν δεν αντιστάθμιζε η δύναμη τους με την δύναμη των Παπαδόπουλων
της περιφέρειας των Χανίων και του Ρεθύμνου, ασφαλώς δε θα μπορούσε να τους υποφέρει κανένας »
Στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770 συμμετέχουν με το καπετάνιο Γεώργιο Πάτερο.
Στην εκστρατεία κατά του πύργου του Αληδάκη το 1774 θα πέσει ο Πατερογιάννης.
Ο Μανούσος Μαυροπάτερος χαίνης πριν την επανάσταση του 1821 θα πολεμήσει όσο κανείς άλλος στην επανάσταση.
ο Ανδρέας Πάτερος από τα Σφακιά αξιωματικός του στρατού θα παρασημοφορηθεί τέσσερεις φορές επί ανδραγαθεία και θα του απενημηθεί το ΧΡΥΣΟΥΝ ΑΡΙΣΤΕΙΟ ΑΝΔΡΕΙΑΣ για την απόδοση του στη μάχη του Μπούμπεση 25 Φεβρ. 1941.
ΡΙΜΑ
<< Ξερέ και ξεροπόταμε ήντα κακό σε δέρνει
κι εφούσκωσες το Θεριστή κι αφρολογάς το Μάη
άχι, κακό στη Σβουριχτή, άχι, καημός στο Κάστρο
εριξ ο Θιός κουφή βροντή κι αστροπελέκι ο Χάρος
κι έπες ο γιος του Πάτερου και του Νταντά ο στειράρης,
κι αναδακρυώσαν τα βουνά …………….. >>
ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ(1770-71) Αποσπάσματα από τη Ρίμα του Πατζελιού
Θέ΄μου, και δως μου φώτιση, καρδιά σαν το καζάνι,
να κάτσω να συλλογιαστώ το Δάσκαλο το Γιάννη
……………………………………………………….
Και λέει κι΄ ο Μανούσακας .με τον Πατερογιώργη:
Ούλοι θα φουργιαρέψωμε εις τα βουνά, στα όρη
ναν΄ τα φαράγγια, τα βουνά, κ΄ οι νταύκοι κατοικιά μας,
παρά να τα σκλαβώσουμε σήμερο τα παιδιά μας.
………………………………………………………
Σ’ τση Μέσα Νιάτος το σελί, ίδια στου Καστρωμένου,
οι Τούρκοι μια ταϋτερινή, συναυγωπά προβαίνου,
κι’ αρπούνται με τσοι Πάτερους και μ’ άλλους αγωρίτες.
…………………………………………………………..
Ασκύφου, πουν’ οι Πάτεροι, αυτ’ οι Μαυροπατέροι,
Οι τιμημένοι στην αντρειά τση Κρήτης το ξαθέρι.
ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΓΑ ΑΛΗΔΑΚΗ 1774.
Αποσπάσματα από την ρίμα του αντιγραφέα Γειοργείς Πάτερος
Τρεις χρόνοι μόνο΄ πέρασα, σ’ τσοι τέσσερις απάνω,
που τα Σφακιά τα ρήμαξε, τ’ ασκέρι του Σουλτάνο,
που κι’ Αληδάκης βάρθηκε τ’ ασκέρι ν’ αρματώσει,
κι’ όσοι ΄πομείνα Σφακιανοί να τσοι αποτελειώσει.
……………………………………………………….
Βλάχοι και Μαυροπάτεροι είπασι τη βουλήν τως
Να πα να βρούσι τον αγά ήτον η γι’ αφορμή τως
Μα κλαίουσι κι οι Σφακιανοί καμπόσους αντρειωμένους,
και το Φλε-Φλέ το Σταυριανό, και τον Πατερογιάννη.
ΡΙΜΑ ΤΟΥ ΧΑЇΝΟΣΠΗΛΙΟΥ ΑΣΗ ΓΩΝΙΑΣ 1866
Κοντά στον Τίμιο Σταυρό σ΄ τσ΄ Ασή-Γωνιάς τα μέρη,
βρίσκετ΄ο Χαινόσπηλιος αμαρτωλών λημέρι ψηλά,
μέσα σε φάραγγα, που μόνο αετοί φωλιάζουν.
……………………………………………………
Πάτεροι και Ψυχούντηδες, Παπαδιανοί ανδρειωμένοι
στα όπλα σηκωθήκανε ως ήταν μαθημένοι.
ΑΠΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΚΡΑΪΠΕ
Ο Γερμανός στρατηγός Κράϊπε απήχθη από Έλληνες αντάρτες και Βρετανούς κομάντο στις 27 Απριλίου 1944 και ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της απαγωγής ήταν και ο Πατεράκης ο Μανόλης.
Κείνοι που πρωτοστάτησαν ήσανε θαρραλέοι,
κι απού τση Κρήτης τσοι βλαστούς, οι πιο σεμνοί κι ωραίοι.
Κι αν θέτε και ονόματα ευθύς να σας τα πούμε,
όλοι να τους γνωρίζουμε κι όλοι να τους τιμούμε
.……………………………………………………
Κι ο Πάτερος απ’ τα Χανιά, περίσσια θαρραλέος.
ΤΙΜΗ ΣΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ.
Πάτερος Γιάννης καπετάνιος, έπεσε το 1774 στη πολιορκία του Αγά Αληδάκη στον Εμπρόσνερο
Παύλος Πάτερος ή Πατερόπωλος. Ήρωας από την Ίμπρο, αγωνιστής το 1821, πεντακοσίαρχος το 1841, μαζί με τον Στρατή Δεληγιαννάκη κατέβηκε από την Αθήνα το 1840 για να ξεσηκώσει τους Σφακιανούς. Στην διάρκεια της επανάστασης του 1841 τραυματίστηκε βαριά σε μάχη και πέθανε μετά από λίγες μέρες.
Φραγγιάς Πάτερος και ο γιός του που έπεσε μαχόμενος το 1867.
Πάτερος Χρήστος. ’Ηρωας του Μακεδονικού Αγώνα από την Ανώπολη, εθελοντής αγωνιστής του Μακεδονικού αγώνα 1903-1908. Έπεσε μαχόμενος στο Μαρίχοβο 11 Οκτ 1906.
Πάτερος Παύλος. Ήρωας του Μακεδονικού Αγώνα από την Ανώπολη. Εθελοντής αγωνιστής έπεσε μαχόμενος στο Γκαμπρέσι στις 29 Αυγούστου 1905.
Πατεράκης Μ. Κωστής από το Κουστογέρακο, εθελοντής αγωνιστής του Μακεδονικού αγώνα 1903-08. Σκοτώθηκε στην Μακεδονία νεαρότατος.
Πατεράκης Ιάκωβος από τη Κίσσαμο εθελοντής αγωνιστής του Ηπειρωτικού αγώνα 1912-13 ήταν στο σώμα του Μπαλαντίνου, έπεσε στη μάχη της Καστανιάς 28 Νοεμ. 1912.
Πατεράκης Αντώνιος του Εμ. από τις Βρύσες Λασιθίου, εθελοντής αγωνιστής του Ηπειρωτικού αγώνα 1912-13 απεβίωσε συνεπεία των κακουχιών του πολέμου Δεκ. 1912.
Πατεράκης Νικόλαος, εθελοντής αγωνιστής του Ηπειρωτικού αγώνα 1912-13, από την Κυδωνία Χανίων, σκοτώθηκε στο Κοντοβράκι Ηπείρου.
Πατεράκης Α. Εμμανουήλ εθελοντής αγωνιστής του Ηπειρωτικού αγώνα 1912-13 από το Μεραμπέλλο Λασιθίου. Σημαιοφόρος στο Σώμα του Ι. Δεληγιαννάκη, έπεσε στην Σκάλα Παραμυθιάς.
Δεκάδες άλλοι Πάτεροι έδωσαν την ζωή τους για την πατρίδα μόνο που δεν καταγράφηκαν σε ένα χαρτί για να τους ξέρουμε.
Εκατοντάδες άλλοι Πάτεροι ή Πατεράκηδες συμμετείχαν ως εθελοντές στους αγώνες του έθνους.
ΙΝΒ 2008
Θανάσης Πατεράκης. Πρωτοχορευτής και Λαογράφος.
Αν και δημόσιος υπάλληλος το είναι του είναι η παράδοση του νησιού μας.
Ο αξέχαστος Μιχάλης Καυκαλάς τον σκιαγραφεί ως χοροδιδάσκαλο, πρωτοχορευτή,λυράρη, μαντιναδολόγο, ενδυματολόγο,
μελετητή και ότι άλλο αφορά των κρητική παράδοση είναι ο νέος τούτος άνθρωπος.
Το βιβλίο του - Αντίλαλος Παλιού Καιρού- στο οποίο έτυχα όταν το παρουσίασε είναι ένα στολίδι
για την παράδοση του τόπου μας.
ΙΝΒ17062012