Βούρμπαχη(1669) ή Μπούρμπαχη(1770) ή Βούρβαχη(1850) ή Βουρβαχάκη(1900).
Ιστορική οικογένεια των Σφακίων, από τους άρχοντες Σκορδύλιδες η πρώτη αναφορά σ αυτήν γίνεται όταν
ο αρχωντορωμαίος Ευστράτιος Βούρμπαχης (1610-1690), συμμαχεί με τους Ενετούς εναντίων
του νέου κατακτητή, των Τούρκων.
1645-1669
Ο Τούρκος αρχιστράτηγος τον αντίπαλο του Κρητάρχοντα Σκορδύλη αποκαλούσε ΒΟΥΡΜΠΑΧ από τις τούρκικες λέξεις
ΒΟΥΡ = ΕΜΠΡΟΣ και ΜΠΑΧ=ΚΕΦΑΛΗ ο μπροστάρης όπως θα λέγαμε σήμερα,
και αυτό το τιμητικό παρατσούκλι έμεινε ως επίθετο.
ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΔΡΟ ΑΠΟ ΕΤΟΥΣ 1550
ΣΤΡΑΤΗΣ, Υπαρχηγός επανάστασης 1770.
Αρκετά χρόνια αργότερα στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη ο καπετάνιος των Ασφενδιωτών Στρατής (1725-1770)
θα πέσει υπερασπιζόμενος την Ανώπολη, ο Ψυλάκης αναφέρει ότι:
« Ο επιφανής πολέμαρχος ήταν διάσημος επί γενναιότητι και πολεμική τέχνη».
Ο Πατζελιός στο ποίημα του Δασκαλογιάννη γράφει:
....Στο πλάι στην Αράδενα πουν ο μεγάλος πεύκος έπεσε ο Μπουρμπαχοστρατής και ο Διγενής ο Πέτρος,
εικοσιέξη σφακιανοί και γεις Μαυροβουνιώτης.
Στη ρίμα του Δασκαλογιάννη ο ποιητής ψάχνει τις οικογένειες που πρωταγωνίστησαν στην επανάσταση του 1770,
λες και κάνει προσκλητήριο οικογενειών :
...........................................................................
Ποῦ εἶστε οἱ Βολουδιανοί τῶν Σφακιανῶν ἀζάδες,πώκανετε κ’ ἐτρέμασι τσή Κρήτης οἱ πασάδες;
Ποῦ εἶστε οἱ Δασκαλιανοί, κ' ἐσεῖς οἱ Μιχελιάκοι,
καί Βλάχοι καί Σαπόλιδες καί σεῖς οἱ Στρατικάκοι;
Βάρδακοι καί Σκορδύλιδες, καί σεῖς οἱ Κουτρουμπάδες,
‘πού 'χετε 'ς τή παλάμη σᾶς τσοί γιανιτσαραγάδες ;
Ποῦ εἶστε οἱ Σπαντιδιανοί καί Μπούρμπαχοι, καί ἄλλοι ;
καί Χούρδιδες, καί Σφακιανοί οὖλοι μιτσοί μεγάλοι;
Ἄλλους ἔφα' ὁ πόλεμος, κ' ἄλλ’ ἐξενιτευτήκα, .........
Μπουρμπαχοκατσουλή. Ηρωίδα καπετάνισα των επαναστάσεων 1770 και 1774
Στην μάχη της Ανώπολης όπως λέει ο Ν. Αγγελής πήραν το βάπτισμα του πυρός και οι γυναίκες,
<< πέντε – έξη που ξέφυγαν δεν άφησαν πια, για χρόνια πολλά το τουφέκι. Βγήκαν στα βουνά και πολεμούσαν σαν άνδρες.
Η ιστορία έσωσε τα ονόματα μερικών από δημοτικά τραγούδια. Ήταν η Μπουρμπαχοκατσουλή κόρη του
Βούρβαχη ..>>.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, κατά την πολιορκία του πύργου του Τουρκοενετού Αληδάκη, από τους Σφακιανούς
θα δώσει την ζωή της για την πατρίδα.
Ο λαϊκός ριμαδόρος στο προσκλητήριο των ηρώων της ένδοξης νίκης θα υμνήσει:
<< Κλαιν την Μπουρμπαχο-Κατσουλή με τη μακρά πλεξούδα
απού πολέμ’ αντρείστικα κι άς ήταν κοπελούδα.>>
Ο Σήφης Βούρβαχης, Χαίνης, σε μια παράτολμη ενέργεια του κατά ομάδας γενίτσαρων θα σκοτωθεί το 1804
στο Φουρνοφάραγγο.
Η πολύκλαδος οικογένεια με τα εξαιρετικά της παλικάρια έχυνε σε κάθε επανάσταση το αίμα της και οι νεκροί της
είναι σπαρμένοι σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας.
Δίπλα στον Υψηλάντη μακριά στην Μολδοβλαχία θα βρεθούν << Εξ Ασφένδου οι τρεις αδελφοί Βούρβαχοι
Τζοάνος, Εμμανουήλ και Βαρδής ….>> ο Τζοάνος και ο Βαρδής δεν θα γυρίσουν ποτέ στα Σφακιά.
Ο Ανδρέας ή Ανδρουλής ήρωας του 1821. Ο Κριάρης στην ’’Ιστορία της Κρήτης’’ αναφέρει τον ήρωα
ως συμμετέχοντα στην συνέλευση που έγινε το 1821 στην Παναγιά την Θυμιανή όπου και
αποφασίσθηκε η έναρξη του αγώνα.
Τον γιγαντόσωμο ήρωα θα τον δούμε στη μάχη του Ρεθύμνου τον Απρίλιο του 1822, να κρατά τον πληγωμένο
φιλέλληνα λοχαγό Βαλέστρα, και να προσπαθεί να τον σώσει από τον κλοιό των εχθρών.
Ο Παπαδοπετράκης γράφει για την μάχη μετά το Φραγκοκάστελο το 1828 .
<< Μόλις δε τινές άξιοι μαχηταί προελόμενοι δόξαν αντί των λαφύρων παρηκολούθουν την οπισθοφυλακήν των πολεμίων
έως εις την θέσιν Απάγκου και πολλούς εφόνευον. Δίκαιον ηγούμεθα να σημειώσωμεν τα όσα τούτων ονόματα γιγνώσκομεν,
διότι και εις πολλάς άλλας περιστάσεις ηρίστευσαν. Ήσαν ……………εξ Ασφένδου, ο Ανδρέας Βούρβαχης…..>>.
Εκτός της Κρήτης πολέμησε και στη Πελοπόννησο.
Τα πολλά τραύματα του ήρωα του στέρησαν το βαθύ γήρας.
Σωτήριος Βούρβαχης, Πλοιοκτήτης ιστιοφόρου αγωνιστής 1770.
Ικανός ναυτικός διέπλεε την Μεσόγειο. Ο καπετάνιος Σωτήριος με το ιστιοφόρο του εκτελούσε ταξίδια
μεταξύ των Σφακίων και της Μάλτας μεταφέροντας εφόδια στους επαναστατημένους Σφακιανούς.
Σε ένα από τα ταξίδια του συνελήφθη από το Αγγλικό ναυτικό και παραδόθηκε στους Τούρκους. Φυλακίσθηκε
για την πατριωτική του δράση σε φυλακή της Κωνσταντινούπολης για πέντε χρόνια. Με την αποφυλάκιση του
εγκαταστάθηκε στη Κεφαλοννιά και μετά στη Γαλλία.
Διονύσιος (1777 - 1827) Ο ήρωας της Ελλάδας και συνταγματάρχης του Γαλλικού στρατού.
Η επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770 αναγκάζει τον πλοιοκτήτη Σωτήριο να εγκατασταθεί στην Κεφαλονιά,
αργότερα θα μετοικήσει στην Γαλλία, ο γιος του Διονύσιος θα σπουδάσει στη σχολή αξιωματικών και θα γίνει ο νεώτερος
συνταγματάρχης του μεγάλου Ναπολέοντα.
Στα απομνημονεύματα του ο Μακρυγιάννης λέει για τον ήρωα:
<< Είχε έρθη κι ένας αξιωματικός από την Γαλλία, γενναίος άντρας και καλός άνθρωπος, τον έλεγαν Μπούρμπαχη ...
ήταν κολονέλος είς την Γαλλία. Αφού άκουσε την λευτεριά της πατρίδας του,
ήρθε ν αγωνισθεί απαθής πατριωτικώς ………..τον οδηγούν και πλερώνει εξ ιδίων του και συνάζει χίλιους ανθρώπους…>>.
Σε μια μάχη στο Καματερό της Αττικής το 1827 ο Διονύσιος θα σκοτωθεί και ο Κιουταχής θα στείλει το κεφάλι του
και το ξίφος του στον Σουλτάνο για να του αποδείξει ότι νικά Γάλλους στρατηγούς.
ΚΑΡΟΛΟΣ, Ο στρατηγός (1816-1897).
Ο γιος του παραπάνω ήρωα, ο Κάρολος Διονύσιος Βούρβαχης θα γίνει ένας από τους ικανότερους Γάλλους στρατηγούς.
Υπηρέτησε σε όλα τα μέτωπα της Γαλλίας της εποχής του.
Λέγεται ότι του προτάθηκε ο θρόνος της Ελλάδας και αυτός αρνήθηκε.
Ανδρέας, ήρωας του 1821
Στο Μεσολόγγι ένας ακόμα Ανδρέας Βούρβαχης συγκροτεί δικό του σώμα και πολεμά, ορίζεται φρούραρχος του
Βασιλαδίου, από τις στερήσεις θα αρρωστήσει και θα πεθάνει. Οι κατακτητές θα τον τιμωρήσουν και μετά θάνατον αφού
μετά την έξοδο του Μεσολογγίου θα πυρπολήσουν την οικία του.
Σπυρίδων, ήρωας του 1821.
Η μεγάλη Ελληνική εγκυκλοπαίδεια γράφει για τον Σπυρίδωνα, ο οποίος σημειωτέων ζούσε ελεύθερος στην Κεφαλονιά . .
« Κατελθών το 1821 εις την Πελοππόνησον συνεκρότησεν ιδίοις δαπάνες σώμα,
καταναλώσας όλην την περιουσίαν του δια την πατρίδα.
Απέθανε το 1841 ταχθείς εις τους αξιωματικούς ΣΤ τάξης».
Αικατερίνη
Μα και οι κόρες της οικογένειας δεν υστερούν στους αγώνες της λευτεριάς η Αικατερίνη θα γίνει ηρωίδα
όπως αναφέρει ο ιστορικός της Κρήτης Ι. Μουρέλος.
1866-69 Επανάσταση της Κρήτης
Η έναρξη της επανάστασης του 1866-69 δεν αφήνει ασυγκίνητους τους απόδημους Κρήτες ο Κωνσταντίνος Βούρβαχης
επιστρέφει από την Αθήνα και γίνεται οπλαρχηγός, ο δε αδελφός του που έχει σπουδάσει νομικά και γράφεται Γεώργιος
Νικολαίδης - Βουρβαχάκης ο στυλοβάτης της επανάστασης, κατεβαίνει στην Κρήτη και με τους λόγους του ενθαρρύνει
τους οπλαρχηγούς να μην καταθέσουν τα όπλα.
1903-08 Μακεδονικός αγώνας
Ιωάννης Μπούρμπαχης
Ιωάννης Βούρβαχης
Ιωάννης Βούρβαχης
Μάρκος Βούρβαχης
Ακόμα και στον Μακεδονικό αγώνα θα δούμε να αγωνίζονται τρεις εθελοντές Βουρβάχοι με το όνομα Ιωάννης
όπως και ο σημαιοφόρος Μάρκος ο οποίος θα δώσει και την ζωή του.
1940-45 Αλβανικό Μέτωπο - Γερμανοκατοχή
Ευστράτιος Βούρβαχης ήρωας 1941
Ο στρατιώτης Ευστράτιος Βούρβαχης από το Σωματά θα δώσει τη ζωή του στον Ελληνοιταλικό πόλεμο του 1940.
Έπεσε την 28/02/1941 στο ΥΨ. ΠΟΥΝΤΑ ΝΟΡΝΤ με το 44ο ΣΠ 1916.
Ιερώνυμος Ιωαν. Βουρβαχάκης (1925- ), αντάρτης αγωνιστής της λευτεριάς κατά την Γερμανοκατοχή της Κρήτης,
συνελήφθη μα κατάφερε και δραπέτευσε.
Ριζίτικο των Σφακίων που αναφέρει τις αξιόλογες οικογένειες.
‘’ Αφουγκραστήτε φίλοι μου και σεις οι καλεσμένοιν
αναθιβάλω τσοι γενιές και τσ’ αναγυρισμένους*.
Αγιά Ρουμέλη Τζάτζιμοι Α - Γιάννη Μιχελάκοι
Οι Βλάχοι στην Ανώπολι χώρα Σφακιώ Στρατίκοι.
Στ’ Ασκύφου Μαυροπάτεροι οι Πατακοί στην Νίμπρο
Δασκαλιανοί στον Πατσιανό στ’ Ασφένδου είν’ οι Βουρβάχοι.
Αυτοί ν’ οι γι άντρες τω Σφακιώ οι γι αναγυρισμένοι’’
* Αναγυρισμένος σύμφωνα με το λαογράφο Β. Λαούρδα είναι ο καλόσειρος δηλαδή κάτι αντίστοιχο του αξιότιμου.
Η οικογένεια μας δε θέλει καλλίτερο έπαινο από το ποίημα του συγγραφέα Κανάκη Γερωνυμάκη
για το χωριό της καταγωγής μας.
ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΑΣΦΕΝΔΟΥ.
Στ’Ασφένδου πρώτη μου φορά είδα το φως της μέρας
Κ΄οι πέτρες του μ αρέσουνε,το χώμα κι ο αέρας.
Ασφένδου, κάθε ακρογιαλιά και κάθε σου σπηλιάρι,
Κάθε φαράγγι και βουνό έχει για μένα χάρη,
Το όνομα σου βλέπομε συχνά στην ιστορία,
γιατί πολλά επρόσφερες στου χρόνου την πορεία.
Πλήρωσες για την λευτεριά του αίματοςτους φόρους,
και καπετάνιους έδωσες κι απλούς τουφεκοφόρους.
Και τρείς μεγάλους αρχηγούς έδωσες εις τις μάχες
Πολύ μεγάλους ήρωες μεγάλους πολεμάρχες.
Τότε στην επανάσταση του Δάσκαλου του Γιάννη
επεσ ο Βουρβαχοστρατής τα Ασφένδου το καπλάνι.
Στσ Αρμενόκαμπους έχασες το Γιώργη Δεληγιάννη,
που πιο μεγάλος ήρωας στον τόπο δεν εφάνη.
Ο Περρογιώργης αρχηγός έπεσεν εις την Χίο,
που επολέμα ηρωικά το τούρκικο στοιχείο
Και η Βουρβαχοκατσουλή που ήταν κοπελιδάκι,
έπεσε ηρωικά κι αυτή στον πύργο του Αληδάκη.
Σ όλη την Κρήτη εμάχουνταν τα Ασφενδιωτάκια,αράδα
Εμάχουνταν και στα νησιά και στην παλιά Ελλάδα.
Εις το Ζάσι εμάχουνταν τρεις αδελφοί Βουρβάχοι,
όταν στον Προύθο έδωσεν ο Υψηλάντης μάχη
εκεί στο Φραγγοκάστελο με τον Μπικοστρατή σου
σαν τα βουνά εγίνηκε η δόξα η δική σου
Βουρβάχοι, Ντεληγιάννηδες και Μπολιωτοσφηνιάδες
και Σηφοδασκαλάκηδες,τρανοί πολεμιστάδες.
Κι όλες οι οικογένειες εβγάλαν ανδρειωμένους,
κι όλες πληρώσαν ακριβά για λευτεριά του γένους.
Ασφένδου μου περήφανο χωριό μου παινεμένο
ποτέ δεν νιώθω άνετα μακριά σου όταν μένω.
ΙΝΒ29022012 Επικαιροποίηση