Λογοτεχνικά

 

 

Μ’ ἄν ‘αἵ καί θέλης ἄφησ’ μέ, μία ὥρα δέ μέ φτάνει,

 

 

νά παραγγείλλω ‘ς τά Σφακιά μέ τό Μπουνατογιάννη.

 

 

νά εἰπῆ τσή Ξαθομάλλινης νά μή μέ περιμένη,

 

 

καί νά φορέση φορεσιά μαύρη, σκουτουφλιασμένη,

 

 

νά κόψη τά ξαθά μαλλιά, νά χώση τό λαιμόν τσή,

 

 

γιά δέν τόν ἑξαναθωρεῖ, ἡ δόλια, τό Γιαννιόν τσή».

 

 

Καί ὁ πασάς χαμογελᾶ, κουνεῖ τή κεφαλή του,

 

 

ἄφτει καί σβύν' ἡ μούρη του καί τρέμει τό κορμί του.

 

 

«Ἄφησε τσή παραγγελιές, Δάσκαλε, γιά τήν ὥρα,

 

 

 

γιατ' ἔχομε λογαριασμό, 'σάν ἦρθες εἰς τή χώρα.

 

 

καί ὁ Μπουνάτος 'ς τά Σφακιά ἀκόμη δέν ὑπάει,

 

 

καί σέ, καί 'κείνο, Δάσκαλε, τό κύμα θά σᾶς φάη».

 

 

  • «Ἐγώ σου εἶπα, κατέχω τό, πῶς θέ νά μέ χαλάσης,

  •  

 

τσή θάλασσας γῆ τῷ σκυλιῶ ριξέ μέ νά χόρτασης.

 

 

Δέν τό 'χω γιά τό χαλασμό, κ’ ἐχαλαστήκαν κ' ἄλλοι,

 

 

μά τό 'χω γιά τσοί χρισθιανούς καί τῷ Σφακιῶν τό χάλι.

 

 

τό ‘χῶ γιά τόσες φαμελιές, ἀπ’ ὀρφανές θά μείνου,

 

 

κ’ αὐτές ‘πωσκλαβωθήκασι καί Τούρκικες θά γείνου.

 

 

καί γιά τσοί τόσους Σφακιανούς, ‘πού δέ μ’ ἀφουκραστήκα,

 

 

κ’ ἤρθασιν εἰς τά χέργια σου, ‘ς τό μακελειό κ’ ἠμπήκα.

 

 

Μ’ ὥστε νά στέκουν τά Σφακιά, καί Σφακιανοί νά ζιούσι,

 

 

τσοί Τούρκους θά τσοί πολεμοῦ, νά μᾶς ἐδικηωθούσι».

 

 

Καί ὁ πασάς τόνε γροικά, τ’ ἀχείλια τοῦ δαγκάνει,

 

 

τά ‘σωθικά τοῦ χοχλακοῦ καί βράζουν ‘σάν καζάνι.

 

 

τουρκολογά κ’ ἀγριεύγεται, ἡ γιόψι τοῦ μαυρίζει,

 

 

γδαρτόν νά τόνε κάμουσι ἀμέσως διορίζει. 796/1032

 

 

 

 

 

«Γιά ἰδέτε τό γκιαούρμπασι πού θέ ν' ἀποκοτήση,

 

 

καί μέσα 'ς τό σεράγι μου γιά νά μέ φοβερίση.

 

 

γλήγορα πάρετε τόνε νά φύγ' ἀπό 'μπροστά μου,

 

 

νά τόν ἰδῶ δίχως πετζί, νά δροσιστ' ἡ καρδιά μου».

 

 

Κ’ ἄπ’ ἤς ἀπόπιε τόν καφέ, τοῦ πέρνουν τό τζιμπούκι.

 

 

πιάνουν καί καταιβάζουν τόν κάτω 'ς τό γιμουρούκι.      802

 

 

κ' ἄπ' ἤς ἀπόπιε τό καπνό, κ' ἤπιε καί τόν καφέν του

 

 

λουρίδες τήν ἐβγάλασιν οἱ σκύλοι τήν προβέν του.

 

 

κ' ὄντε τόν ἀπογδέρνασι, ἔτριξ' ἡ μιά του χέρα,

 

 

καί τότες ἐτουρκεύγασι τή μιάν του θυγατέρα.

 

 

τουρκεύγου καί τήν ἄλλην τοῦ χανούμισσα τήν κάνου,

 

 

καί ἐρώτα γιά τόν κύρι τσή, ἴντα τόν ἀποκάνου.

 

 

Κάτω 'ς τό γλέντι κάθεται μέ κ’ ἄλλα παλληκάρια,

 

 

(κ’ ἐκεῖνο τόν ἐτρώγασι τσή θάλασσας τά ψάρια).

 

 

Δασκαλογιαννοποῦλες μου ἔτσα 'τονε γραφτό σας,

 

 

Τούρκας παιδί νά μυριστῆ τσή νειότης τόν ἀθό σας.

 

 


 

ἀντζεπα νά βαστάξετε Τούρκισσες νά γενῆτε,

 

 


 

καί Τούρκους νά βυζάξετε, παιδιά σας νά τσοί ‘πεῖτε ;

 


 

 

που σᾶς ἁρπάξα 'σάν θεριά 'πού τή γλυκειά σας μάνα,

 

 


 

τόν ἀκριβό τόν κύρι σας 'σάν 'ρίφι τόν ἐγδάρα !

 

 

ἀντζεπα νά 'λογιάζετε, τ' ἀμάλαγα κοράσια,

 

 

ἀπού σᾶς ἐζηλεύγασι τοῦ Μάϊ τά κεράσια.

 

 

ἀρχοντοποῦλες ἀκριβές, ἀφράτα κοπελούδια,

 

 

ἀπού σᾶς ἐζηλεύγασιν τ’ Ἀπρίλι τά λουλούδια.

 

 


 

ἐσεῖς κοπέλες Σφακιανές, κρίνα ξεφουντωμένα,

 

 

γιά νά σᾶς ἐμαράνουσι κανάκια μολυσμένα.

 

 

  • Τό Δάσκαλον ἐγδάρασι κ' ἄλλους πολλούς ἐπνίξα,

  •  

 

καί τσ' ἄλλους τσ’ ἀποδέλοιπους εἰς τή φυλακή τσ’ ἐρρίξα. 824/1032

 

 

 

 

 

καί ὁ πασάς ἐπρόσταξε καλά νά τσοί σφαλίξου,

 

 

νά κάμουσι χρόνους ἑφτά κ’ ὄξω νά μή ξανοίξου.

 

 

μόνον ὄσ' ἐμπατήρασι κ’ εἶναι καί διαβασμένοι,

 

 

θά 'νοιώσουν ἴντα 'πάθασιν εἰς τό Κουλέ οἱ καϋμένοι.

 

 

πρώτας τσ' ἐμαγκλαβίζασι κ' εἰς τή φλακή τσ' ἐβάνα,

 

 

σίντερα χεροπόδαρα μεγάλα τῶν ἐβάνα.

 

 

καί καθ' ἀργά τσ' ἐβγάνασι 'σάν ἤθελε νυχτώση,

 

 

κ' εἰς τή δουλειά τσ' ἐρρίχνασιν, ὥστε νά 'ξημερώση.

 

 

Καί οὔλη νύχτα 'ς τή δουλειά καί τό ψωμί 'λιγάκι,

 

 

γιά νά μήν ἔχουν νάκαρα νά τρέχουν εἰς τό γλάκι.

 

 

γιατ' ἐφοβάτον ὁ πασάς τόσ' ἄξια παλληκάρια,

 

 

νά μή τοῦ σπάσου τή φλακῆ, καί νά 'χου καί ποδάρια

 

 

νά πάρου δίπλα τσῆ κορφές εἰς τά Σφακιά νά ὑπάσι,

 

 

νά μήν 'μπορέση κ' ἄλλη μιά γιά νά τσοί ξαναπιάση,

 

 

καί τρεῖς χρόνους ἐκάμασι 'ς τό σκότος φλακιασμένοι,

 

 

ὤστ' ἀπού 'σπάσα τή φλακή, καί ἕνας ἕνας βγαίνει.

 

 

ἐφύγαν κ’ ἐγλυτώσασιν, ὅσους δέν ἐσκοτώσα,

 

 

γιατ' oι βαρδιάνοι τσ' εἴδασι ντελόγκως καί τσ' ἐνοιῶσα.

 

 

Κ’ ἐπροπατοῦσα κάθ' ἀργά, μέ τσή πληγές 'ς τά πόδια,

 

 

καί πέντε ‘μέρες κάνουσι 'ς τά δάση κ' εἰς τά ὅρια.

 

 

κ’ ἐπῆγαν εἰς τοῦ Γέργερη, 'ς τοῦ Βαγιανοῦ τό σπίτι,

 

 

κ’ ἐκεῖνος τσ' ἀποδέχτηκε 'σάν διαχνουν εἰς τή Κρήτη.

 

 

ψωμί στιβάνια καί πετζιά τῶν δίδει νά βαστούσι,

 

 

νά 'χούσ' ἐκεῖ 'που πηαίνουσι κ' ἐκεῖ 'που προπατούσι.

 

 

Καί παίρνει τσοί καί μοναχός, βγάνει τσοί 'ς τό Κουδούνι,

 

 

καί πάει τσοί καί βγάνει τοί 'ς τή τρύπα τοῦ Κουρμούλη.    850/1032

 

 

 

Ε τό Κάστρο τόν ἐπέψασι τό Δάσκαλο τό Γιάννη,

 

 

νά τόν ὑπᾶν εἰς τοῦ πασᾶ ἀπάνω 'ς τό ντιβάνι.

 

 

ἐσέρνασι τόνε πολλοί πεζοί καί ἀτιλῆδες,

 

 

τό δρόμο δρόμο τσ' ἔβανε τό ξένο ριτζατζίδες.

 

 

«κ’ ἄν θέλετ' ἄσπρα δίδω σας, κ' ἄν θέλετε παράδες,

 

 

 

μά ‘γ’ ἀπατατός μου τσ' ἔκοβα τσή μεγαλοβδομάδες.

 

 

 

ἄν θέλετ' ἄσπρα δίδω σας, κ' ἄν θέλετε τσικίνια,

 

 

μ.ἅ ‘γ’ ἀπατός μου τά 'κοβα κιανούς δέν εἶχα χρεία».

 

 

«Δέν θέλομ’ ἀπού τά’ ἄσπρα σου μουιδ’ ἀπού τό φλουρί σου,

 

 

μά 'κεῖνος 'που μᾶς ἔπεψε θέλει τήν κεφαλή σου».

 

 

Στο Κάστρ’ ὄντε τσ’ ἐβάνασι ‘πού τῷ Χανιῶ τή πόρτα,

 

 

μαδιού οἱ Τοῦρκοι τά γένεια τῶν 'σάν τοῦ Μαϊοῦ τά χόρτα.

 

 

ἔστεκεν ἡ Τουρκιά νά ἰδοῦν, οὖλοι μιτσοί μεγάλοι,

 

 

τσοί πρώτους πωσηκώσασι τοῦ βασιλειά κεφάλι.

 

 

Ἐπήγασι τσοί ‘ς τοῦ πασᾶ κ' ἤτονε ραμαζάνι,

 

 

 

«χίλια καλῶς ἐκόπιασες, ἄρχο Δασκαλογιάννη.

 

 

 

καλῶς τωνε τό Δάσκαλο τό πρῶτο τῷ κρουσάρω,

 

 

 

ἀπού μ' ἐμεῖνα κ' ἤλεγα (τσή χῶρες σου θά πάρω).

 

 

 

Καλῶς ἦρθεν ὁ Δάσκαλος μέ τό μεγάλο νάμι,

 

 

 

καί 'σείς οἵ γιάλλοι Σφακιανοί στραθιῶτες καπετάνοι».

 

 

 

Κ' ἀμέσως ἐδιάταξε σκαμιά, γιά νά καθήσου,

 

 

φαητό νά τῶνε δώσουσι, κρασί νά τσοί ποτίσου.

 

 

 

κ’ ἐπρόσταξε καί ‘νά καφέ, τοῦ Δάσκαλου τοῦ Γιάννη,

 

 

κ’ ἕνα τζιμπούκι γιασεμί χίλια τσικίνια κάνει.

 

 

Κ' ἀποκειας τόν ἐρώτηξε, «Δάσκαλε ποῦ νά σώσης;

 

 

'πέ μου κ’ ἴντα 'τό γῆ ἀφορμή πόλεμο νά σηκώσης;

 

 

Οἱ Σφακιανοί δοσίματα χαράτζια δέν ἐδίδα,

 

 

 

κ’ ἄδικα καί παραδικά γιά σέναν ἐχαθήκα.                714/1032

 

 

 

 

καί Σφακιανός δοσίματα δέν ἔδιδε ποτές του,

 

 

 

κ' ὁ βασιλειᾶς τῶν τά 'φηνε χατίρι τσή νενές του.

 

 

 

κ' ἄν εἴχετε παράπονα, ἔπρεπε νά τό εἰπῆτε

 

 

ἐμένα, 'πού 'μουν ὁ πασάς, καί νά μή σηκωθῆτε.

 

 

 

νά γράψω 'γῶ 'ς τό βασιλειά, καί σεῖς εἰς τή Σουλτάνα,

 

 

 

'ποῦ σᾶς ἀγάπα 'σάν παιδιά δίχως κιανένα πράμμα.

 

 

 

μόνο 'σηκώθης, Δάσκαλε, μέ τόν Μωρηᾶν ἀντάμι,

 

 

 

γιά νά χαθῆ τόσος λαός, καί σύ νά βγάλης νάμι.

 

 

 

τ’ ἀσκέρια τά βασιλικά ν’ ἀδικοσκοτωθούσι,

 

 

κ' ἀπού τσή Κρήτης τή Τουρκιά χιλιάδες νά χαθούσι.

 

 

'πάνω 'ς τά ὅρη, 'ς τά βουνά, εἰς τσ’ ἔρημες μαδάρες,

 

 

χιλιάδες ν’ ἀπομείνουσι γιανίτσαροι κ' ἀγάδες».

 

 

Κ' ὁ Δάσκαλος τόνε γροικά, γυρίζει καί τοῦ κάνει,

 

 

 

καπνόν ἀπού τό στόμα τοῦ κ' ἀποῦ τά ρθούνια βγάνει.

 

 

 

«Καλέ, ἴντα ‘ν’ αὐτά, πασά, 'που κάθεσε καί λέεις,

 

 

 

καί τό λαό 'π' ἐχάθηκε περίσσια τόνε κλαίεις ;

 

 

 

Πώπερασαν οἱ γιεκατό ἀπού 'ρθετε 'ς τήν Κρήτη,

 

 

κ’ ἐκάμετε τσοί Κρητικούς καί δέν ὁρίζου σπίτι.

 

 


 

μουιδέ καί τσ' ἀπατούς τωνε, μουιδέ καί τά παιδιά τῶν,

 

 

 

μουιδέ καί τή ζωή τωνε, μουιδέ τά πράμματα τῶν.

 

 

 

οὐλημερνίς εἰς τσ' ἐγκαριές, 'ς τά βάσανα καί κόπους,

 

 

 

καί 'σάν τά ζά τσοί διαχνετε, δέν τσοί θωρείτ’ ἀνθρώπους,

 

 

 

καί δέ γυρεύγετ' ἀφορμή, τό γαῖμα τῶν νά πχίτε,

 

 

καί νά σκοτώσετε 'Ρωμηό πολλά τό 'πιθυμῆτε.

 

 

 

κ’ ἔναι κ’ ἡ μόνη σας χαρά, νά ἰδῆτε σκοτωμένους,

 

 

 

ξεκοιλιασμένους 'ς τά στενά κ’ αἱματοκυλισμένους.

 

 

 

ἀπού δέ τσοί στιμάρετε μουιδέ ‘σά κλωσοπούλια,

 

 

 

γιά νά τσοί θάψουν ὕστερα τσοί βάνου 'ς τά σακκούλια. 742/1032

 

 

 

 

 

καί ἡ γαιτία εἶσται ‘σεῖς, κ’ οἱ γιάνομοι πασάδες,

 

 

π’ ἀφῆνετ' ἀχαλίνωτους τσοί γιανιτζαραγάδες.

 

 

 

π’ ἀφήνετε τσοί χρισθιανούς σέ τέθοια τυραννία,

 

 

ἀπού καί τ’ ἄγρια θεριά ἔχουσιν εὐσπλαχνία.

 

 

 

Ἀλήθεια ‘ναί κ’ οἱ ΣΦακιανοί δοσίματα δέ δίδου,

 

 

 

μουιδέ τή τυραννία σᾶς ἀκόμη δέ γνωρίζου.

 

 

 

μά 'γῶ 'βλεπα τσοί χρισθιανούς ἀπού 'ναί 'ς τό Σουλτάνο

 

 

τό πῶς δέν εἶναι τίβοτσι 'ς τόν κόσμο τόν ἀπάνω.

 

 


 

γι’ αὐτόνον ἀποφάσισα τή Κρήτη νά σηκώσω,

 

 

κ' ἀπού τά 'νύχια τῷ Τουρκῶ νά τήν ἐλευτερώσω,

 

 

πρώτας γιά τή πατρίδα μου, δεύτερο γιά τήν πίστη,

 

 

 

κ’ τρίτο γιά τσοί χρισθιανούς 'που κάθουνται ‘ς τήν Κρήτη

 

 

 

γιατί κ' ἄν ἦμαι Σφακιανός, παιδί τσή Κρήτης εἶμαι,

 

 

 

καί νά θωρῶ τσοί Κρητικούς ‘ς τά βάσανα πονεῖ μέ».

 

 

 

Καί ὁ πασάς χαμογελᾶ τά γένεια τοῦ χαϊδεύγει,

 

 

 

τήν μάνιτά του τή πολλή νά καταπιῆ γυρεύγει.

 

 

 

Πάλι ξαναρωτᾶ τόνε «'Πέ μου Δασκαλογιάννη,

 

 

 

ποιός ἔν’ ἀπώχεις 'ς τό Μωρηά, καί φίλον εἰς τή Μάνη ;

 

 

 

καί 'πέ μου οὔλη τή δουλειά, καί πράμμα πώς πηγαίνει,

 

 

 

καί πῶς σᾶς ἐγελάσασι κ’ ἐχάθητε καϋμένοι ;

 

 

 

'Πέ μου γιά ὅσα σ' ἐρωτῶ καί μά τ' αὐτή τήν ὥρα,

 

 

 

θέ νά σέ πέψω τό εὐτύςς εἰς τῷ Σφακιῶ τή χώρα».

 

 

 

Δέ στέκει ν' ἀφουκράζεται πλειόν ὅ Δασκαλογιάννης,

 

 

 

λέει τοῦ «σώπασε, πασᾶ, μόνον τά λόγια χάνεις,

 

 

 

κομμένο ‘ναί τό δίχτυ σου, τό ψάρι δέν τό πιάνεις,

 

 

 

πασά, κατέχω τό καλά, πῶς θέ νά μ’ ἀποθάνης.

 

 


 

καί λέω σου τό φανερά, οὖλα ἤσαν ἀπό 'μένα,

 

 

καί ὅ,τι θέλεις κάμε μου, μή βλάψης πλειό κιανένα.        770/1032

 

 

 

 


 

 

Ποῦ θέ νά φύγη κ’ ἤ Τουρκιά 'ς τσή χῶρες γιά νά ὑπάη;

 

 

νά μείνουσι καί Σφακιανοί, οὔλους νά μή τσοί φάη».

 

 

Καί τότες ὅ Πρωτόπαπας κ’ ἄλλοι πολλοί του λέσι,

 

 

τά 'σωθικά τωνε πονοῦ τά ‘μμάθια τωνε κλαίσι.

 

 

«Δάσκαλε Γιάννη, τῷ Σφακιῶ, καί 'μείς θά σ' ἀκλουθοῦμε,

 

 

γιά νά σέ συντροφιάζωμε νά σέ παρηγοροῦμε.

 

 

Κ’ ἄν ‘αἵ καί δέ σ' ἀφήσουσιν, ὀπίσω γιά νά 'ρθούμε,

 

 

μαζύ σου ν' ἀποθάνωμε μαζύ σου νά πνίγουμε».    610

 

 

«Κάτσετε σεῖς Πρωτόπαπα, καί χρεία ‘ναί μεγάλη

 

 

νά ἰδῆτ’ ἴντα θ’ ἀπογενῆ καί τῷ Σφακιῶ τό χάλι.

 

 

Μά γιά νά μ’ ὠφελήσετε καθόλου δέ 'μπορείτε,

 

 

καί μόνο 'που θέ νά 'ρθετε μαζύ μου νά χαθῆτε».

 

 

«Ἔμεις μαζύ σου θά 'ρθωμε νά πηαίνωμεν ἀντάμι,

 

 

καί ὁ πασάς εἰς τά Σφακιά ἴντ’ ἄλλο θέ νά κάμη ;

 

 

ἐρρήμαξε κ' ἐσκλάβωσε, καί ἐχόρτασ' ἡ καρδιά του,

 

 

σά πάμ' ἐμεῖς θά σηκωθῆ, νά ὑπάη 'ς τή δουλειά του».

 

 

  • Μά λέει κ’ ὁ Μανούσακας. «κάμετ' ὡς ἀγαπᾶτε.

 

 

 

ἐγώ δέ τό θωρῶ καλό εἰς τοῦ πασᾶ νά ὑπάτε.

 

 

ἐγώ κ' ὁ Βωλουδόπολος, ὁ Χοῦρδος καί οἵ γιάλλοι,

 

 

δέ προσκυνοῦμε 'μεις πασά καί βασιλειά κεφάλι.

 

 

Εἰς τά φαράγγια 'ς τά γρεμνά θά 'πά νά κατοικοῦμε,

 

 

κ’ ὥστε νά στέκη ἕνας μας Τούρκους θά πολεμοῦμε.

 

 

ς τή Σβουριχτή θά κατσωμέ, ‘πάνω ‘ς τό Λινοσέλλι,

 

 

κ' ἄς μάσε κάμη ὁ Θεός κ' ἡ χάρι τ' ὅτι θέλει».

 

 

Λέει τωνε κ' ὁ Δάσκαλος μέ ‘μμάθια δακρυσμένα,

 

 

«πιστέψετε 'ς τή χάρι τοῦ ἀδέρφια 'μπιστεμμένα,

 

 

οὖλοι γυναῖκες καί παιδιά ἀπάνω 'ς τσή μαδάρες,

 

 

ὥστε ν' ἀφήσου τά Σφακιά oι γιάπιστοι μπουρμάδες,

 

 

κ' ὀρπίζω πῶς ὀγλήγορα, 'σάν πᾶμε νά μᾶς 'δούσι,

 

 

ζήσωμε γῆ 'ποθάνωμε, θέ νά ξεκουμπιστούσι. 632/1032

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Κ’ ἀποκειας ἐσηκώθηκε καί ‘πάει 'ς τά παιδιά του,

 

 

νά παραγγείλλη καί νά εἰπῆ τ’ ἀπομισέμματά του.

 

 

λέει «γυναίκα μ' ἀκριβῆ, καί 'μπιστικό μου 'ταίρι,

 

 

μέ γνῶσι καί μέ φρόνεψιν, ἄκουσε τό χαμπέρι.

 

 

ἐγώ θά ὑπάω ‘ς τοῦ πασᾶ, μαζύ του νά 'μιλήσω,

 

 

καί δέν κατέχω καί γοργῶ, ἄν 'αἵ γυρίσ' ὀπίσω.

 

 

Ἔχε τήν ἔγνοια τῶν παιδιῶ, 'σάν εἶσαι μαθημένη,

 

 

καί νά τά συλλογιάζεσαι 'ξύπνου καί κοιμισμένη.

 

 

Πάντα μαζύ μέ τσ’ ἐδικούς, 'ξαδέρφους καί μπαρπάδες,

 

 

μέ τσ' ἀδερφούς καί τσ' ἀνηψιούς, ‘π’ ἀφήκαν οἱ γιαγάδες.

 

 

Κ’ ὀρπίζω πώς μέ τό πασά, κ' ἐγώ θέ νά φιλέψω,

 

 

κ' ἐκείνους 'πωσκλαβώθηχαν γιά νά τσοί ξεμπερδέψω.

 

 

τά θάρρη μας εἰς τό Θεό, νά τόν παρακαλοῦμε,

 

 

νά ξαναϊδοῦμεν ὅσους ζιοῦν, κ’ οὖλοι ν’ ἀνταμωθοῦμε.

 

 

Ἐλάστε ‘ς τήν ἀγκάλη μου, παιδιά, νά σᾶς φιλήσω,

 

 

καί φρόνιμα νά κάνετε, ὥστε 'που νά γυρίσω.

 

 

ν' ἀκούετε τσή μάνας σᾶς κ' ἐπά τῶν ἐδικῶ σας,

 

 

καί τήν εὐκή μου νά ‘χετε, καί τό Θεό βουηθό σας.

 

 

Καί σεῖς οἱ φίλοι κ’ ἐδικοί, ἀδέρφια Σφακιανοί μου,

 

 

ἀκούσετε νά σᾶς εἰπῶ κ’ ἐγώ τή συβουλή μου.

 

 

τοῦ Τοῦρκο μή θαρρεύγεστε ὅσα κ' ἄν 'αἵ σᾶς τάσση,

 

 

μέ ψώματα θά πολεμᾶ οὔλους σας νά γελάση.

 

 

μακρειά τοῦ Τοῦρκο φεύγετε κιανεῖς μήν τοῦ σιμώνη,

 

 

ὥστε νά ἰδοῦμ' ἡ μοίρα μας τά μᾶς φυλάγει ἀκόμη».

 

 

Κ’ ὡς ἄνοιξε τά χείλη του γιά ν' ἀποχαιρετίξη,

 

 

ἐτρέχασιν τά 'μμάθια του 'σάν τό νερό ‘ς τή βρύσι.

 

 

μ’ ἀπήτις ἐξεκίνησε κ’ ἐπῆρεν ἴσια κάτω,

 

 

ἐτότε κ’ ἡ γυναίκα τοῦ τόν ἐμοιρολογάτο. 660/1032

 

 

 

«Μισεύγεις, Δάσκαλε Γιαννιό, κ’ ἴντα μου παραγγένεις ;

 

 

θωρῶ τό καί κατέχω τό, πῶς δέ ξαναγιαγιέρνεις.

 

 

Ως πότε νά σέ καρτερῶ, πότε νά σ’ ἀνημένω,

 

 

νά 'χω τή πόρταν ἀνοιχτή καί τό τεψί στρωμένο;»

 

 

«Ἀπού τό Κάστρο νά 'ρθῶ 'γώ θ’ ἀργήσ’ ὅπως κ’ ἄν διάξω,

 

 

μά 'σάν γιαγείρω τό γιαμιᾶς τά σπίθιά μας θά σιάξω.

 

 

Νά κάτσης 'σάν ἀρχόντισσα, ὡς ἤσου μαθημένη,

 

 

νά 'χης τή πόρτα σ' ἀνοιχτή, τή τάβλα σου στρωμένη,

 

 

τά μοιρολόγια σώπασε ἔλα 'ς τό λοϊσμό σου,

 

 

μά ζωντανό τόνε θωρεῖς ἀκόμη τό Γιαννιό σου».

 

 

Μά βουρκωμένος προπατεῖ καί πάει ν’ ἀλαργάρη,

 

 

μέσα ἤ καρδιά τοῦ 'σκλίβωσε κ’ ἄς ἦτο παλληκάρι.

 

 

κ' ὄντεν ἐπέρνα ‘ς τό χωριό, τά 'μμάθιά τ' ἐδακρύζα,

 

 

ἀπώβλεπε τά σπίθια τοῦ ἀκόμη κ' ἐκαπνίζα.

 

 

Βαρειά βαρειά ‘ναστέναξε καί μοναχός του λέει,

 

 

(τόν ἀπατόν του δέ ψηφᾶ, καί τά κονάκια κλαίει).

 

 

«ἄντζεπ’ ἄν ‘αἵ μέ φτάξουνε σακκούλια πεντακόσια,

 

 

νά σιάξω τά κονάκια του, ὡς ἤσανε καί πρῶτα».

 

 

Ἐσυντροφιάζασιν τόνε δικολονιές καί ξένοι,

 

 

κ’ ἤσαν μιάν ἑβδομηνταριά κ’ οὖλοι ξεδιαλεμμένοι.

 

 

φτάνου 'ς τό Φραγγοκάστελο κ’ εἰς τοῦ πασᾶ ‘ποσώνου,

 

 

κ’ ἐκεῖνος ἐδιάταξε κ’ εὐτύς τσοί 'ξαρματώνου.

 

 

οὔλους τσ’ ἑξαρματώσασι καί τσοί 'μπισταγγωνίζου,

 

 

καί τότε δά τό 'νοιώσασι πῶς δέ ξαναγυρίζου.

 

 

Οὔλους τσοί πέμπει μαζωχτούς μαζ' ἁλυσσοδεμένους,

 

 

πολλά τσ’ ἐβασανίσασι ‘ς τό δρόμο τσοί καϋμένους. 686/1032

 

Μαρία μ’ ἀπού σ' εἶχα 'γώ μέ τά χρυσά καλίκια,

 

 

κ' ἐδά σέ σέρνου τά σκυλιά ‘ς τσή πέτρες 'ς τά χαλίκια».

 

 

Κλαίσι γυναῖκες καί παιδιά, οὖλοι μιτσοί μεγάλοι,

 

 

κλαίει κ' ὁ πρῶτος τῶν Σφακιῶν ὁ Δάσκαλος ὁ Γιάννης,

 

 

κλαίει πῶς ἐσκλαβώβηκαν ἤ δυό του θυγατέρες,

 

 

πολύ κακόν ἐγένετο ἐκεῖνες δά τσ' ἡμέρες !

 

 

Πιάνουν οἱ Τοῦρκοι τσή Γιαλιές, 'πάν τήν ἁγιά-‘Ρωμέλη,

 

 

καί φεύγουσιν ἡ φαμελιές, βγαίνουν τό Λινοσέλλι.

 

 

Κάνου νά 'μπούσι τό λαγγό τσή Σαμαριᾶς τόν πάτο,

 

 

ς τσή πόρτες ἀπαντήξασι τό Γιάννη τό Μπουνάτο,

 

 

καί κάνει τωνε πόλεμο κ’ ὀπίσω τσοί κωλώνει,

 

 

τήν Ἐλυγιά 'περάσασι κ’ ἀκόμη τσοί ζυγώνει.

 

 

Μ’ ἄλλ’ ἀπού τό Ξυλοσκάλο ἠμπήκαν ἴσια κάτω,

 

 

κ' ὅσες ηὐρήκα φαμελιές τσή κάνουν ἄνω κάτω.

 

 

'λίγ' ἤσ' 'πω φυλάγασι κ' ἑξάφνου τσ' ἐπλακώσα,

 

 

καί μόνο 'ς τό Νερούτζικο φτάνου καί τσ' ἐστυλώσα.

 

 

γιατ' ἤσα ξέγν' οἱ Σφακιανοί, πῶς ἀπό 'κεί δέν 'μπαίνου,

 

 

λίγ’ ἤσαν οἱ βαρειόμοιροι καί ποῦ νά πρωτοπηαίνου ;

 

 

καί ‘σάν τό 'μάθα ‘ξαφνικά πῶς παίρνου τά παιδιά τῶν

 

 

ἀπού τό γλάκ' ὁ ἵδρωτας τρέχει 'ς τά γόνατα τῶν.

 

 

δρομαχισμένοι τρέχουσι μήπως καί τά γλυτώσου,

 

 

γῆ ν’ ἀναγκάσου τήν Τουρκιά νά ἤθελε τά σκοτώσου.

 

 

καλλιά νά τά σκοτώσουσι παρά νά σκλαβωθούσι,

 

 

καί ν' ἀλλαξοπιστήσουσι καί Τοῦρκοι νά γενούσι. 470/1032

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Φτάνουν τσοί 'ς τό Ξυλοσκάλο, πόλεμον τῶν ἐκάνου,

 

 

μά γιά τά γυναικόπαιδα κιανένα δέν προφτάνου.

 

 

Τούρκους σκοτώνουσιν πολλούς καί πιάνουσι καί σκλάβους,

 

 

καί τέσσαρ' ἀγαδόπουλα ἀπου τσοί γιανιτζάρους,

 

 

σκοτόνουνται καί Σφακιανοί ὀκτώ καί παλληκάρια,

 

 

πωμπαίναν εἰς τόν πόλεμον σάν τ’ ἄγρια λειοντάρια.

 

 

Τσοί σκλάβους ἀπώπιασασι τσ' ἀλλάξασι μέ σκλάβες,

 

 

κ’ ἐξεσκλαβώσα δεκατρεῖς κοπέλες καί μανάδες.

 

 

κ' οὔλους τσοί Τούρκους διώχνουσι 'πού τ’ ὁμαλοῦ τά μέρη,

 

 

κυνηγητοί τσ' ἐχύσασι κάτω 'ς τά Κατωμέρη.

 

 

καί δέν ἀποφασίσασι νά ξαναβγού Χανιῶτες,

 

 

νά ἠμπούσι 'ς τό Ξυλύσκαλο, μουιδέ καί Σελινιῶτες.

 

 

Καί οἱ πασάδες κάθουνται κ' εἶναι τσαντιρωμένοι,

 

 

κάτω ‘ς τό Φραγγοκάστελο 'ς τόν κάμπον ἁπλωμένοι.

 

 

καί οὔλη 'μέρα 'ς τά βουνά κ’ ὅπου 'μπορούν πηγαίνου,

 

καί καθ’ ἀργά γιαέρνουσι κ’ εἰς τά τσαντίρια μένου.

 

 

Καί μία βολά 'που τσή πολλές ἐπιάσα τσ’ ἀμμουδάρες,

 

 

τσοί Σφακιανούς ἐκάμασι ἀγρίμια 'ς τσή μαδάρες.

 

 

Πάνω ‘ς τοῦ Κάστρου τή κορφή τό βράδυν ἀποσώνου,

 

 

καί μιτιρίσια χτίζουσιν ἐκεῖ καί τσαντιρώνου.

 

 

μά δέν εἶδαν ἀναπαψι κ’ οὖλοι ξετρουμισμένοι,

 

 

τήν ταχυνῆ σηκώνουνται μισοξεπαγιασμένοι,

 

 

κ' ἀνωκατίζουσι τ’ ἀρμιά κάτω νά καταιβούσι,

 

κ’οἱ Σφακιανοί τσοί κυνηγοῦ καί ζωντανούς τσ’ ἀρπούσι.

 

 

Οἱ Σφακιανοί τσοί κυνηγοῦ καί χύνουν τσή τή Νιάτο,

 

 

κ’ ἄλλους ἀπού τοῦ Κουταλά ἐκάμαν ἴσια κάτω.

 

 

ἀπού τόν ‘Ρουβλαλήμονα τσή Μέλισσας τή πλάκα,

 

οἱ Τοῦρκοι ξενερίζουσι,κ’ ὅποιος ἠμπόρει’ ἐγλάκα. 498/1032

 

 

 

 

 

Τοῦρκοι σαράντα τέσσερις καί Σφακιανοί 'σαν ἔξε

 

 

τσοί Τούρκους ἐζυγώνασι κ' ὑπῆγαν τσ’ ὡς τσοί Δέτες. 500

 

 

Καί νά ξαναξωμείνουσι πλειό δέν ἀποφασίσα,

 

 

νά χτίσου τοίχους τσή κορφές νά κάμου μιτιρίσια.

 

 

μόν' ἀπού τά τσαντίρια τῶν τήν ταχυνῆ μισεύγου,

 

 

καί οὔλ', Ἀγόρια καί Γιαλιές μονομερίς γυρεύγου,

 

 

μά 'βγαίνασι κ' οἱ Σφακιανοί μέσ’ ἀπού τσ' ἀμμουδάρες,

 

 

κ’ ἐπιάνουντα ‘ς τόν πόλεμο εἰς τσή ριζομαδάρες.

 

 

'ς τοῦ Σκοῦντζο κ' εἰς τή Τρικουκιά, 'ς τή Κόρδα καί ‘ς τή Νιάτο.

 

 

Πόλεμο τῶν ἐκάνουσι καί τσοί γυρίζουν κάτω.

 

 

ς τά Γούργουθα καί εἰς τσ’ Ἀργιέ, κ’ οὔλη τή ρίζα πέρα,

 

 

Τοῦρκο νά μήν σκοτώσουσι δέ τῶν ἐπέρνα ‘μέρα.

 

 

συχνά τσ’ ἐκουτελώνασι κ’ ὀπίσω τσ' ἐκωλώνα,

 

 

ς τά τζούγκρα κ’ εἰς τά χάλαρα πολλούς ἐμπερδουκλώνα.

 

 

μπροσκάδες τῶν ἐκάνασι καί ζωντανούς τσ' ἀρποῦσα,

 

 

καί κάθα ‘μέρα ‘πά κ’ ἐκεῖ Τούρκους ἐκαταλυοῦσα.

 

 

Μά μία πατούλια διαλεχτή ἄντρες Καλλολακκιῶτες,

 

 

μαζύ μέ τό Μανούσακα κ’ ἔσερνε καί ν' Ἰμπριῶτες.

 

 

ἐκεῖ 'ς τή στράτα τοῦ Μουριοῦ 'που ὑπάει ‘ς τά Σκαφίδια,

 

 

ἐκόψασι μιά κομματέ κ’ εἴχασι καί παιγνίδια.

 

 

ς τό πλάϊν ἀποπανωθειό 'που λέν 'ς τό Νεροσέλλι,

 

 

οἱ Τοῦρκοι δέν ἐκάτεχαν ἴντα ‘ναί ‘πού τῶν μέλλει.

 

 

ς τό δάσος τσ' ἐτυλίξασι κ' ἀρποῦνται χέρια χέρια,

 

 

μά ἤσαν κ’ οἱ Τοῦρκοι ἀδυνατοί κ’ εἴχασι καί μαχαίρια. 522/1032

 

 

 

 

 

Είσοδος Μελών

Ποιός είναι online?

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 40 επισκέπτες και κανένα μέλος

Αναζήτηση